Γιατί τρώμε σήμερα μπακαλιάρο

Πώς καθιερώθηκε το έθιμο

Το εθνικό μας φαγητό για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου είναι ο μπακαλιάρος υγράλατος με σκορδαλιά.

Πώς, όμως, καθιερώθηκε αυτό το έθιμο και πως ενσωματώθηκε στις διατροφικές μας συνήθειες ο μπακαλιάρος ή αλλιώς βακαλάος; Η ιστορία του μπακαλιάρου ξεκινά με την εποχή των Βίκινγκς, όπου πρωτοεμφανίστηκε σαν εμπορικό προϊόν περί το 800 μ.Χ..

Μάλιστα, λέγεται ότι... κυνηγώντας βακαλάους οι Βίκινγκς ανακάλυψαν κατά λάθος τον «νέο κόσμο». Τη σκυτάλη από αυτούς πήραν οι Βάσκοι ψαράδες, οι οποίοι ξεκίνησαν το εμπόριο του μπακαλιάρου από το Μεσαίωνα και οδηγήθηκαν στο πάστωμα του, μέσα από το οποίο πέτυχαν πρώτον, να έχουν φαγητό που διατηρείται στα μακρινά τους ταξίδια και δεύτερον, βρήκαν μια τροφή νηστίσιμη, αλλά και φθηνή για το λαό της Ισπανίας.

Οι Βάσκοι, μάλιστα, επειδή ο βακαλάος κάλυπτε μεγάλο μέρος της διατροφής των κατοίκων της Ενδοχώρας που δε μπορούσαν να πηγαίνουν συχνά στα παράλια για να προμηθεύονται φρέσκα ψάρια, ονόμασαν τον παστό μπακαλιάρο «ψάρι του βουνού».

Ο βακαλάος, αυτό το τόσο νόστιμο και θρεπτικό ψάρι μπήκε στο τραπέζι μας τον 15ο αιώνα και κατάφερε να διεκδικήσει επιτυχώς τη δική του θέση στο εθνικό μας εδεσματολόγιο. Πως, όμως, σχετίζεται με την 25η Μαρτίου και γιατί είναι το «πιάτο» της ημέρας;

Απλούστατα και σύμφωνα με την κοινή λογική, κατά τη διάρκεια της σαρακοστιανής νηστείας η Εκκλησία επιτρέπει μόνο δύο φορές την κατανάλωση ψαριού, ήτοι την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και την Κυριακή των Βαΐων.

Με εξαίρεση τα νησιά, όπου το φρέσκο ψάρι δεν ήταν ποτέ πολυτέλεια, οπουδήποτε αλλού στην Ελλάδα ο παστός μπακαλιάρος εκείνες τις εποχές αποτέλεσε την εύκολη λύση, καθώς ήταν πιο εύκολο να τον προμηθευτεί κανείς και επιπλέον, μπορούσε να διατηρηθεί εκτός ψυγείου, οπότε πέρασε στην παράδοση και κατά συνέπεια έγινε το εθνικό φαγητό της 25ης Μαρτίου.

Τέλος, αξίζει να σημειώσουμε ότι στις μέρες μας, την παγκόσμια πρωτιά σε κατανάλωση μπακαλιάρου κατέχει η Πορτογαλία, διότι οι Πορτογάλοι έχουν δημιουργήσει εκατοντάδες διαφορετικές συνταγές για την αξιοποίησή του στην εθνική τους διατροφή, ενώ κατά παράδοση τον αποκαλούν «πιστό φίλο».