Πετρελαιοκηλίδα – γίγαντας στην Αττική: Μάθετε τα πάντα για την υγεία και την ασφάλειά σας

Μέχρι το 1994 τα λύµατα της Αθήνας κατέληγαν στη θαλάσσια περιοχή του Κερατσινίου, µε αποτέλεσµα τα νερά του Σαρωνικού να είναι µολυσµένα και τα ψάρια λιγοστά.  

 

Το 1994 όμως ολοκληρώθηκε η κατασκευή του Κέντρου Επεξεργασίας Λυµάτων του λεκανοπεδίου στο νησί της Ψυττάλειας. Έκτοτε λαµβάνει καθηµερινά προς επεξεργασία περί τα 700.000 κ.µ. λυµάτων. 

 

Το νερό καθαρισµένο οδηγείται στη συνέχεια µέσω... αγωγών στην θάλασσα. Και η Πειραϊκή, η Καστέλα, το Παλαιό Φάληρο, ο Άλιμος, η Γλυφάδα έγιναν και πάλι περιοχές για κολύμβηση! Εξάλλου, μετρήσεις έδειξαν ότι σταδιακά αποκαταστάθηκε η βιολογική ισορροπία της θαλάσσιας αυτής περιοχής. Εδώ και λίγα 24ωρα αυτό άλλαξε!

Παρότι υπάρχουν τεχνικές έγκαιρης απάλειψης των πετρελαιοκηλίδων με αντλίες που απορροφούν το πετρέλαιο, βακτήρια που τρώνε τις ρυπογόνες ουσίες και διασκορπιστικά/ απορρυπαντικά, στην παρούσα περίπτωση η Πολιτεία δεν έπραξε απολύτως τίποτα και οπωσδήποτε όχι εγκαίρως. Πρώτα η Σαλαμίνα, μετά ο Πειραιάς, το Ελληνικό, η Γλυφάδα και άλλες περιοχές αυτής της ακτογραμμής μαύρισαν κυριολεκτικά και παντού μυρίζει... πετρέλαιο!

Οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία
Κάποιοι υδρογονάνθρακες πετρελαίου είναι τοξικοί για τον άνθρωπο και παγκοσμίως υπάρχει μικρός αριθμός περιστατικών με μικρά παιδιά που αρρώστησαν ή ακόμη και πέθαναν μετά από ακούσια κατάποση κηροζίνης. Ευτυχώς η γεύση των υδρογονανθράκων πετρελαίου για τον άνθρωπο είναι ιδιαίτερα απεχθής. Έτσι ο κίνδυνος να εκτεθούν οι άνθρωποι σε επιβλαβείς ποσότητες των ουσιών αυτών από ρυπασμένα τρόφιμα ή νερό είναι μικρή.

Όμως το πετρέλαιο περιέχει πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες, κάποιοι εκ των οποίων είναι γνωστές καρκινογόνες ουσίες για τον άνθρωπο. Παλιότερα υπήρξαν φόβοι ότι οι ουσίες αυτές συσσωρεύονται στους οργανισμούς και περνούν στις τροφικές αλυσίδες. Σήμερα έχει αποδειχτεί ότι η κατανάλωση θαλασσινών αποτελεί το 2%-3% της λήψης των υδρογονανθράκων μέσω μιας κανονικής δίαιτας (Clark, 2003).

Η επίπτωση σε ψάρια και πτηνά
Κι ενώ κανείς δεν διανοείται να πάει να κολυμπήσει μέσα στην πετρελαιοκηλίδα, τα ψάρια δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς... Το ίδιο και κάποια θαλασσοπούλια που καταλαβαίνουν αργά περί τίνος πρόκειται. Τα ψάρια µολύνονται από τις χηµικές ουσίες που πετάµε µέσα στο νερό και στην περίπτωση του πετρελαίου, κολλά πάνω στα λέπια τους και τα σκοτώνει καθώς δεν μπορούν να κινηθούν.

Το πετρέλαιο είναι ελαφρότερο από το νερό και γι' αυτό επιπλέει στην επιφάνειά του. Από τη στιγμή που το πετρέλαιο βρεθεί στη θάλασσα, αρχίζει μια αργή διαδικασία βιοδιάσπασής του από μικροοργανισμούς που έχουν την ικανότητα να διασπούν υδρογονάνθρακες. Το υπόλειμμα του πετρελαίου 3 μήνες μετά τη δημιουργία της πετρελαιοκηλίδας αποτελείται από ένα υδρόφοβο τμήμα, που συσσωματώνεται σε σβώλους, και ένα υδρόφιλο υλικό το οποίο προσλαμβάνει μεγάλες ποσότητες νερού και μετατρέπεται σε ένα παχύρρευστο γαλάκτωμα. Οι σβώλοι κατακάθονται στο βυθό ή μεταφέρονται με τη βοήθεια ρευμάτων στις κοντινές ακτές  όπου παραμένουν για λίγους μήνες ή και για χρόνια...

Το πετρέλαιο επιδρά στην αναπαραγωγή, την ανάπτυξη και τη συμπεριφορά των οργανισμών. Σε γενικές γραμμές, στην ανοιχτή θάλασσα και τις παράκτιες περιοχές, τα ενήλικα ψάρια έχουν την ικανότητα να αποφεύγουν περιοχές στις οποίες επιπλέει πετρέλαιο και σπάνια πεθαίνουν.

Τα αυγά των ψαριών και οι προνύμφες τους όμως, είναι ευάλωτα στη ρύπανση από πετρέλαιο και έχει παρατηρηθεί θάνατος των προνυμφών και μείωση του ποσοστού εκκολαπτόμενων αυγών σε συγκεντρώσεις πετρελαίου 10-25 ng/L. Υπάρχουν αναφορές για ανάπτυξη όγκων σε ψάρια και το πετρέλαιο αυξάνει την ευαισθησία των ψαριών στις ασθένειες γενικά (Clark, 2003).

Οι επιβλαβείς επιδράσεις του πετρελαίου είναι μεγαλύτερες στους οργανισμούς που διαβιούν σε ρηχά νερά με κινητά (αμμώδη) υποστρώματα και η βλάβη μπορεί να διαρκέσει για χρόνια. Αυτό συμβαίνει διότι το πετρέλαιο εισέρχεται στο ίζημα, με αποτέλεσμα να παραμένει εκεί ανέπαφο λόγω της απουσίας οξυγόνου και φωτός. Σε τέτοιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση των πληθυσμών καβουριών, στρειδιών και μυδιών με διάρκεια έως και έξι χρόνια μετά την εισροή πετρελαίου.

Αντίθετα με τους περισσότερους άλλους θαλάσσιους οργανισμούς, τα θαλασσοπούλια βλάπτονται έμμεσα. Όταν το φτέρωμα ενός πουλιού καλυφθεί από πετρέλαιο, παύει πια να είναι αδιάβροχο. Έτσι το νερό διεισδύει στο φτέρωμα και εκτοπίζει τον αέρα που βρίσκεται παγιδευμένος μεταξύ των φτερών και του δέρματος των πουλιών. Ο αέρας αυτός, παρέχει αυξημένη άνωση και θερμική μόνωση.

Έτσι, το πουλί βυθίζεται στο νερό και πνίγεται. Ακόμη και αν δεν πνιγεί, η απώλεια της θερμικής μόνωσης έχει ως αποτέλεσμα την ταχεία εξάντληση των αποθεμάτων ενέργειας του ζώου. Επιπλέον, τα πουλιά προσπαθούν να καθαρίσουν το φτέρωμά τους από το πετρέλαιο με το ράμφος τους, με αποτέλεσμα να το καταπίνουν!