Ένα έθιμο της Χίου από τα παλαιά χρόνια αναβιώνει σε δύο μεσαιωνικά χωριά του νησιού μας, τα Μεστά και τους Ολύμπους, κάθε χρόνο, την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας. Το έθιμο ονομάζεται "Αγάς" και είναι ένα ιδιότυπο δικαστήριο, στο οποίο όλοι καταβάλουν το πρόστιμό τους. Φυσικά το έθιμο έχει τις ρίζες του, στην Τουρκοκρατία και συγκεκριμένα γύρω στο 1830. Το έθιμο αυτό που σήμερα είναι γιορτή και έχουν προστεθεί Διονυσιακά στοιχεία, μασκαρέματα και σατυρικά τραγούδια άρχισε από την αγανάκτηση που είχαν οι Χιώτες της εποχής, απέναντι στη συμπεριφορά των Τούρκων καδήδων, των δικαστών που με την πρώτη ευκαιρία....
τους τιμωρούσαν. Σήμερα ο Αγάς στο τέλος της γιορτής, οδηγείται στην πυρά.
Το έθιμο στα Μεστα
Ο "Αγάς" συνοδευόμενος από το επιτελείο του προσπαθεί να μπει στο χωριό από την παλιά κεντρική σιδερένια πύλη. Οι φρουροί αντιστέκονται σθεναρά, αλλά τελικά καταφέρνει και μπαίνει. Συνοδεία βεγγαλικών και χαρτοπόλεμου, περνάει τα στενά σοκάκια των Μεστών και φτάνει στην κεντρική πλατεία.
Τα τελευταία χρόνια, τον Αγά συνοδεύει και η "Χανούμα", η οποία υπό τους ήχους οργάνων φτάνει κι εκείνη στην πλατεία του χωριού και κάθεται δίπλα στον "Αγά" καθ' όλη τη διάρκεια των δικών. Ο "Αγάς" είναι ένας αυστηρός δικαστής, που δικάζει ρωμιούς και Τούρκους.
Εξετάζει τα παραπτώματα που τους αφορούν, χρηματικά, ιδιοκτησιακά, ακόμα και ερωτικά και καταδικάζει, σχεδόν, όλους τους κατηγορούμενους που προέρχονται από τους θεατές. Αυτός που θα καταδικαστεί είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει ένα χρηματικό ποσό για να εξαγοράσει την ποινή του, το οποίο δίδεται στο ταμείο του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού.
Κύριο χαρακτηριστικό της δίκης είναι το χιούμορ και τα πειράγματα, από τα οποία βέβαια κανένας δεν παρεξηγείται, αλλά και δεν ...αθωώνεται. Η συνηθισμένη ποινή -τιμωρία που επιβάλλεται είναι ο "ακάβαλος" δηλαδή βουρδουλιές στον καταδικασμένο, ο οποίος σηκώνεται ψηλά από τους ζαπτιέδες και ο εισαγγελέας, που κάθεται μαζί με τον "Αγά" και τη "Χανούμα" σε μια υπερυψωμένη εξέδρα, μ' ένα πλαστικό ρόπαλο εκτελεί την ποινή που αποφάσισε ο "Αγάς", κάτω από τις επευφημίες του ακροατηρίου, που ξέρει ότι σε λίγα λεπτά, ίσως και να είναι η σειρά του.
Μετά την εκτέλεση της ποινής καταβάλλεται και το ανάλογο χρηματικό πρόστιμο και ο καταδικασμένος μπορεί να αποχωρήσει μέχρι βέβαια, την επόμενη χρονιά.
Το έθιμο, πέρασε και στους στίχους του τραγουδιού, το οποίο υπό το ρυθμό του τοπικού χορού, του "δετού", τραγουδιέται από τους παρευρισκόμενους:
"Στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς, μες στην Τουρκοκρατία,
αυτή τη μέρα ο Αγάς είχε την εξουσία.
Στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς, τούτη την Άγια Μέρα
και οι Τούρκοι δικαζόντανε την Καθαρή Δευτέρα"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου